Inloggen

Riemen & Gespen

Moderators: Administrators SAG Lezers: Gasten

 

Riemen en Gespen
Door Suzanne Spruijt

Wat heb je nodig?

Militie/Ridders/Arm civiel: Leren riem in natuur- of bruintinten. Eenvoudige gesp van messing of tin. Géén beslag of riemeind. Rijk civiel / ridders in toernooikleuren: Leren, geborduurde of geweven riem in (bijna) elke gewenste kleur. Gesp van messing of tin, eventueel riemeind en beslag. Voor heel rijk: verzilverd of verguld messing, of zelfs helemaal (verguld) zilver.

Materiaal Echt leder, eventueel gekleurd. Voor rijkere lieden ook gedecoreerd leer (gestempeld, ingesneden, geborduurd) of geweven / geborduurde banden van zijde.

Kleur Militie / ridders / arm civiel: neutrale kleuren zoals ongekleurd leer of bruintinten. Rijk civiel / ridders in toernooikleuren: bruin, zwart, rood, blauw, groen, geel, ...

Inhoud:
RiemenKleurenGespenVerenigingsadviesBronnen



Een riem is een bijna onmisbaar onderdeel van je uitrusting. Je kunt er je kleding mee bij elkaar houden, je outfit mee pimpen en kleine bezittingen aan hangen om bij je te dragen. De zwaardriem dient een heel specifiek doel. Deze moet stevig en breed zijn om het gewicht van het zwaard goed te kunnen dragen, en niet te snel te slijten bij het dragen over een maliënkolder. Meestal wordt een dergelijke riem bij aankoop van een schede voor je zwaard bijgeleverd, dus daarover wijden we hier niet te veel uit. Als je echter een zwaardriem koopt en je hebt de keuze uit meerdere opties, kun je de onderstaande adviezen op gebied van gesp en kleur altijd meenemen in je keuze.




Riemen

In de dertiende eeuw zijn riemen grotendeels een unisex accessoire. Mannen en vrouwen dragen dezelfde soort modellen, meestal zijn ze tamelijk lang en smal, tussen 140 en 190 cm lang en tussen 1,5 en 2,5 cm breed. Hoewel ze vrij lang zijn, hebben de riemen geen schuif-lusjes, zoals onze moderne riemen, om de rest van de lengte naar de zijkant toe weg te steken. In plaats daarvan laten middeleeuwers de riem vanaf de gesp los naar beneden hangen of steken het uiteinde terug onder de riem. Om de riem te helpen recht te hangen werd er soms een knoop in gelegd. In Londen is zelfs een (mogelijk dertiende-eeuws!) stuk riem met gesp terug gevonden waar deze knoop nog in zit.





Detail van terug gestoken riem uit de Maciejowski Bijbel


Londense vondst. Uit; Medieval Finds from Excavations in Londen
– Dress Accessories 1150-1450, Geoff Egan & Frances Pritchard


Sint Paulus met brede riem, Frankrijk, eind 14e eeuw.
Musée de Cluny, Parijs


Soms worden er ook bredere riemen gedragen, tussen 3 en 5 cm breed. Deze zijn vaak maar ietsje langer dan een moderne riem en het uiteinde wordt ook niet om zichzelf heen geknoopt zoals bij de smallere modellen. Hier hangt het uiteinde gewoon los vanaf de gesp.

Het verreweg meest gebruikte materiaal voor riemen is leer. Dit materiaal is gemakkelijk voorhanden, duurzaam en eenvoudig te versieren door het te kleuren, te stempelen of te krassen / in te snijden.

Voor mensen met meer geld te besteden zijn er ook stoffen riemen. Deze geweven banden zijn, uitgaand van archeologische vondsten, doorgaans van zijde. We kunnen dus concluderen dat zo'n riem een luxe artikel moet zijn geweest voor rijkere lieden. Dit zal onder meer te maken hebben met het feit dat een riem aardig wat te verduren krijgt, en textiel minder slijtvast is dan leer.


Zogenaamde “Branco Belt”, 14e eeuw, Byzantium. Zijde- en goud/zilverdraad op zijden ondergrond


Voorbeelden van een aantal plantaardig
verkregen kleuren op leer.


Kleuren

Leer laat zich in vrijwel alle kleuren verv en. Middeleeuwers deden dit veelvuldig, zo blijkt uit analyse van archeologische vondsten. Blauw, rood, geel en groen kwamen in verschillende tinten voor. Ook werd leer gebruikt in haar natuurlijke kleur. Plantaardig gelooid leer is vaak licht van kleur, maar verkleurt onder invloed van bijvoorbeeld water, licht en aanraking (middels vet op onze huid). Ze laat zich makkelijk kleuren met plantaardige verfstoffen en moderne kleuringen zoals schoensmeer of Dylon verf. Hier geldt natuurlijk hetzelfde als voor textiel: hoe voller en dieper de kleur, hoe duurder. Bruintinten zijn altijd veilig, maar niet per se armoedig. We zien bruine riemen in manuscripten ook terug op rijke heren en dames.

Gespen

Er is ongelofelijk veel archeologisch materiaal om uit te putten als het om gespen gaat. Dat is het mooie van metaal: het laat zich gemakkelijker terug vinden dan andere materialen.

Uitgaande van bodemvondsten kunnen we met zekerheid stellen dat messing een geliefd materiaal was voor gespen en ander riembeslag. Uit andere bronnen, zoals overgebleven stenen gietmallen, weten we dat ook tin erg veel werd gebruikt. Helaas vergaat tin erg gemakkelijk in de bodem dus vinden we er weinig van terug. Het is ook goed om te smelten, oftewel recyclebaar. Het is niet onlogisch te denken dat de meeste mensen goedkopere, omsmeltbare tinnen gespen droegen, en messing in de minderheid was. Echter, omdat er weinig tin en veel messing wordt gevonden, zijn de meeste reproducties van messing. Het messing aanbod op de re-enactors markt is dan ook erg groot.

De vorm van de gesp kan erg variëren. Er zijn er een aantal makkelijk herkenbare gespen die in de dertiende eeuw gedragen werden: De zogenaamde D-gesp is altijd een goede keus. Dit type gesp komt door de eeuwen heen voor en verandert weinig. Kies altijd een model dat glad is afgewerkt, zonder bijvoorbeeld decoratieve streepjes. Dat soort decoratie is veertiende-eeuws in origine.

De dubbele-D-gesp is ook een mooie optie, maar is iets moderner dan de D-gesp. Uit vondsten blijkt dat dit model met name vanaf halverwege de veertiende eeuw in de mode kwam. Er zijn ook enkele dertiende-eeuwse voorbeelden. Dit zijn meestal kleinere gespjes, daarom wordt van deze gespen door archeologen gedacht dat ze voor schoenen bedoeld zijn. Het is echter niet onredelijk om aan te nemen dat dergelijke gespen ook op riemen hebben gezeten. Bovendien zijn ze voor re-enactors heel goed verkrijgbaar en dus keuren we ze goed. Voor deze gespen geldt hetzelfde als voor D-gespen: kies een eenvoudig glad model, zonder decoraties.


Eenvoudige D-gesp, 1250-1500, UK. Koperlegering*.
Bodemvondst: ESS-4391F0


Bijzonder goed bewaarde dubbele-D-gesp,
1300-1500, UK. Koperlegering*. Bodemvondst: LON-76B596


Typerend voor de dertiende eeuw zijn ovale en ietwat rechthoekige gespen met decoratieve uitstulpingen (ornamenten) op de beugel. Deze gespen zijn erg aanwezig in dertiende-eeuwse opravingen. Ook in laat twaalde-eeuwse en vroeg veertiende-eeuwse opgravingen worden ze wel eens gevonden. Het blijft echter opvallend dat ze in die periodes zoveel zeldzamer zijn dan in de eeuw er tussen in. Met zo een gesp onderscheidt je je van andere perioden en draag je echt iets dertiende-eeuws.


Ovale gesp met ornamenten,
1150-1350,UK. Koperlegering*.
Bodemvondst: LVPL-82C4B3


Ovale gesp met ornamenten,
1100-1400,UK. Koperlegering*.
Bodemvondst: PUBLIC-8C52B0


Ovale gesp met ornamenten en riemplaat,
1250-1400,UK. Koperlegering*.
Bodemvondst : SWYOR-FB29E7


Natuurlijk zijn er nog andere soorten dertiende-eeuwse gespen, die niet in bovenstaande hokjes geplaatst kunnen worden. Mocht je een mooie gesp tegenkomen, waarvan je denkt dat hij dertiende-eeuws kan zijn, laat het de S.A.G. dan weten. Vraag bij de verkoper na of het een reproductie is en waar de oorspronkelijke gesp gevonden werd. Op basis daarvan kan de S.A.G. je van een advies voorzien.



Verenigingsadvies

Voor Bataille-doeleinden is het altijd verstandig een natuurlijk getinte riem zonder poespas te hebben voor je basiskostuum. Alle tinten bruin of ongekleurd leer zijn hiervoor geschikt. Zwart heeft niet de voorkeur, maar zal voor zwaardriemen toegestaan worden; je hebt immers niet altijd de keuze voor de juiste schede / riem bij het juiste zwaard.

Wil je toch graag een gekleurde riem, dan kan dat, maar bedenk dat je hem niet altijd kunt dragen. Koop zoiets dus alleen als je een neutrale riem achter de hand hebt. Ditzelfde geldt ook voor geweven of geborduurde riemen en voor het bevestigen van riembeslag op je riem. Voordat je je buiten de vaste basis begeeft, zoek altijd contact en advies bij de S.A.G..


Een rijtje riemen

*Noot: Bij archeologische vondsten kan worden onderzocht van welk metaal iets is gemaakt. Bij gespen zien we vaak als materiaal 'koper legering' staan. Vaak blijkt dit messing, maar het kan ook brons betekenen. Het is niet altijd mogelijk om met zekerheid vast te leggen welke van de twee, behalve door een destructieve proef.

Wil je meer weten over de bodemvondsten waar een code bij staat? Ga dan naar http://finds.co.uk en voer de code in de database zoekmachine in.



Bronnen

Maciejowski Bijbel
• Geoff Egan & Frances Pritchard - Medieval Finds from Excavations in Londen – Dress Accessories 1150-1450, ISBN 9781843833512, Boydell Press.
The British Museum
Womens' belts
http://s389.photobucket.com/user/Haandkraft/profile
Ron Charlotte - Leather Dying
http://www.kriuks.com/en/info/materials/

Geschreven namens de S.A.G. in opdracht van de Orde der Noorderwind
Eerste versie februari 2014
  Bas Laatst gewijzigd: Za, 4 maa '17, 13:17
 
Nieuw topic Antwoorden
 
Bataille 2021