De Heilige Mark & Koning Mark
door Saskia Roselaar en Larissa Hageman

Als je naar de geschiedenis van de naam en het woord Mark kijkt, kom je zowel bekende als onbekende betekenissen tegen. Zo kan Mark verwijzen naar een gewichtseenheid voor edelmetaal en munten, was er voor de Euro de Duitse Mark. In Engeland, Zweden en Belgie zijn er plaatsnamen met de naam Mark en zijn er oneindig veel personen die Mar(c)k heten.

_________________________________________________________________________________

De meeste bekende heilige Mark is Mark de Evangelist. Volgens de Christelijke traditie is hij de schrijver van het Evangelie volgens Marcus, naast de andere van Mattheus, Lucas en Johannes.

Volgens de legende was Mark een van de eerste volgelingen van Christus, en werd hij er door Jezus op uit gestuurd om na diens kruisiging de boodschap te verkondigen. Hij werd echter verafschuwd door de boodschap dat tijdens de communie 'echt' vlees en bloed gegeten werd, zoals Jezus beweerde, en verliet Christus.

Sint Pieter, die Jezus wel trouw gebleven was, overtuigde Mark om terug te keren naar het Christendom, en vanaf dat moment was Mark een van de meest actieve Christenen. Op verzoek van de enthousiaste bekeerlingen schreef Mark de preken van Sint Pieter op, en creëerde zo het Evangelie. Hij was ook de stichter van de kerk van Alexandrië, een van de vroegste kerken van het Christendom, in 43 n. C.

Mark kwam ongelukkig aan zijn einde: in 68 n. C. ontstond een rel omdat de bevolking van Alexandrië het niet waardeerde dat hij mensen van de traditionele godsdienst wilde afhouden. Hij werd aan een touw door de straat getrokken tot hij overleed, en werd zo een van de eerste martelaren van de kerk. Over de datum van het Evangelie bestaat discussie; sommigen denken dat het door Mark persoonlijk geschreven werd, in de jaren 40 tot 60 n. C. Anderen denken dat dit waarschijnlijker pas later gebeurde, na het jaar 70, door een anonieme schrijver (of groep van schrijvers). Geleerden zijn het er echter wel over eens dat het evangelie volgens Marcus het vroegste is van de vier.

In 828 werden relieken uit Alexandrië meegenomen door twee Venetische kooplieden, die beweerden dat dit de overblijfselen van Sint Mark waren. Er werd in Venetië een kerk gebouwd om de relieken in te huisvesten; deze kerk ontwikkelde zich in de loop der tijd tot de beroemde San Marco. Vanaf 1063 werd de huidige kerk gebouwd; terwijl men hiermee bezig was, kon men aanvankelijke de relieken van Mark niet vinden (het is onduidelijk hoe die kwijt waren geraakt, als ze het belangrijkste element van de kerk waren).

In 1094 echter gebeurde er een wonder: de heilige stak zijn arm uit een pilaar, en daaronder vond men de relieken. In de eerste helft van de dertiende eeuw werd een nieuwe façade gebouwd, waarin veel mozaïeken te vinden waren. Door latere veranderingen zijn de meeste verdwenen, maar het mozaïek waarop de plechtige intocht van de relieken in Venetië afgebeeld is dateert wel uit de dertiende eeuw.

Mark de Evangelist is niet de enige heilige Mark; een curieus geval is Mark de Dove. Een dertiende-eeuwse tekst schrijft over hem dat hij een asceet was, die in vrede en vroomheid leefde, maar meer is er over hem niet bekend. De enige kerk in de wereld die aan deze Mark gewijd is staat in Rethymno op Kreta. Het Feest van Sint Mark wordt gevierd op 25 april. Mark wordt vaak afgebeeld als een leeuw (elk van de vier evangelisten heeft een eigen dier). Hij is ook de beschermheer van notarissen.

_________________________________________________________________________________


Iemand die een stormachtige plaats inneemt in de geschiedenis van personen met de naam Mark is Koning Mark van Cornwall. Beter bekend als de oom van Tristan in de legende van Tristan en Isolde.

De legende van Tristan en Isolde kent vele versies. Van oorsprong heeft het verhaal Perzische invloeden, maar is toch wel het meest bekend van de legende van koning Arthur omdat Tristan een ridder van aan het hof van Arthur was. Het is een voorloper op Shakespeare's Romeo en Juliet waarbij geliefden niet zonder elkaar kunnen leven en in elkaars armen sterven.

De rol van koning Mark in deze legende is niet helemaal duidelijk. Door de vele versies van het verhaal – van Thomas van Brittannië tot de Welsche Triade Drystan son of Tallwch tot Sir Thomas Mallory's The Book of Sir Tristram de Lyones – heeft Mark verschillende rollen. Zo is hij in sommige van de versies de rivaal voor de liefde van Isolde en vermoord hij Tristan.

In andere wordt Isolde gedwongen om te huwen met Mark en wordt zij vanuit Ierland begeleidt door Tristan. Onderweg worden zij dan verliefd. In weer een andere versie wint Tristan Isolde in een toernooi voor zijn oom, maar worden zij onderweg naar Cornwall verliefd op elkaar. Hoe het ook zij het einde is tragisch voor Tristan en Isolde. Wel is Mark in alle versies de oom van Tristan. Zijn zus, bekend als Blancheflor of Elisabeth, is de zus van Mark. Vaak wordt hij neergezet als een koning met ridderlijke kwaliteiten tot Isolde een rol gaat spelen.

Ondanks de legende van Tristan en Isolde en de rol van Mark daarin, heeft er wel een historisch koning Mark van Cornwall bestaan. Zeer waarschijnlijk leefde hij in de zesde eeuw. Veel details over zijn bestaan en zijn regeerperiode zijn er niet bekend.

Wrmonoc van Landevennec, een monnik, identificeert Mark met Quonomorus in zijn manuscript Life of St. Pol de Leon ook wel bekend als Paulus Aurelianus een Welshe heilige. Quonomorus was een koning die in Wales regeerde in de 6e eeuw. Deze koning leefde in kasteel Dore, vlakbij Fowey. De naam Quonomorus wordt geassocieerd met Cunomorus wat bekent: hond van de zee.

Helaas is er niet meer bekend over deze historische Mark en of hij inderdaad de oom van de beroemde Tristan was. Ook is in de vele legendes niet altijd duidelijk wat er met Mark gebeurd.


Bronvermelding:
- Wikipedia - Mark of Cornwall
- King Arthurs Knights - Mark
- Wikipedia - Tristan and Iseult (Welsh)
- New Advent, St. Mark
- Wikipedia, Saint Mark
- Eusebius van Caesarea, Kerkelijke Geschiedenis
_________________________________________________________________________________